Właśnie jestem po lekturze niezwykłej opowieści o wydarzeniach przełomu lat 1944/1945, zakończonej kila dni przed zdobyciem przez sowietów Elbląga. Chodzi oczywiście o Elbing 1945. Tom I – Odnalezione wspomnienia Tomasza Stężały, wydanej przez Instytut Wydawniczy ERICA, 2010r. (II tom ukazał się w ostatnich dniach). Książka ta powstała na podstawie relacji mieszkańców, urywków listów, notatek i dokumentów opisujących wydarzenia tamtych dni. Autor powieści jest historykiem-amatorem, a z wykształcenia i wykonywanego zawodu - anglistą, uczącym w III L.O. w Elblągu.
W I tomie powieści, kończącej się 22 stycznia (poniedziałek) 1945r. nie zabrakło oczywiście opisów działań Armii Czerwonej na odcinku Iława – Zalewo, którym podążał na Elbląg 29 Znamieński Korpus Pancerny gen. Małachowa, wchodzący w skład 5 Armii Pancernej gwardii gen. Wolskiego.
Między innymi opisane jest barwnie starcie 3 batalionu czołgów kpt Diaczenki, wzmocnionego fizylierami i grupą zwiadowców z kolumną niemiecką, liczącą ok. 50 samochodów z piechotą, śpieszącą na odsiecz Iławie (po południu 22 stycznia). O samym zajęciu miasta nad Ewingami nie ma wzmianki w książce. Czołgi Diaczenki znalazły się pod Zalewem ok. godz. 16. Zaskoczenie było ogromne a Niemcy nie byli w stanie zorganizować obrony. Późną nocą nadciągnęły w rejon Zalewa siły 29 korpusu pancernego znużone rzekomo ciężką walką o Iławę.
Osiągając rubież Zalewo - Morąg, 5 Armia Pancerna gwardii wysunęła się około 50 km przed ugrupowania bojowe II Frontu Białoruskiego i działała, mając zupełnie odsłonięte skrzydła. W korpusach pancernych notowano duże straty w czołgach, co znacznie obniżało możliwości bojowe. Stąd też w nocy z poniedziałek na wtorek (22/23 stycznia) służby techniczne i pododdziały remontowe dokonywały zaopatrzenia i napraw w brygadach i batalionach czołgów. Opis tych chwil, przed ruszeniem oddziałów Armii Czerwonej, następnego dnia w kierunku Elbląga, opisuje T. Stężała:
„Generał Ksenofont Małachow stał na ganku szkolnego budynku ćmiąc papierosa. Wskazówki zegarka zaczęły schodzić się w okolicy dwunastki przypominając, że pozostało mu jeszcze masę spraw do załatwienia i upragniony sen będzie musiał znowu poczekać.
Z wnętrza budynku dochodził przyciszony odgłos rozmów telefonicznych oraz brzęczenie agregatu. Zimne powietrze i papieros tworzyły relaksującą mieszankę pozwalającą odpocząć nerwom i ponownie skoncentrować myśli.
Jego 29 Korpus Pancerny szedł jak gorący nóż przez niemieckie masło. Trzydzieści do czterdziestu kilometrów na dobę w tak trudnym terenie i walcząc o liczne miasteczka i wioski na trasie to fenomenalne osiągnięcie. Generał uśmiechnął się do swoich myśli. Musi zwracać szczególną uwagę na dwóch swoich dowódców, Pokołowa i Kolesnikowa, którzy jak charty rzucają się na każde zadanie. Mają niesamowitą energię i po¬mysłowość ale też nie lubią się nawzajem i konkurują między sobą. Trzeba ich będzie zmusić do współpracy, zwłaszcza, że mają przed sobą niezwykłe zadanie.
Z Saalfeld do brzegu Frische Haff mają przed sobą aż 60 kilometrów i duże miasto na drodze, które spróbują błyskawicznie opanować, jak to czynili z kilkoma innymi. Elbing. Nazwa miasta zgasiła cień uśmiechu na twarzy generała. Na końcu drogi muszą znaleźć się na jego północnych przedmieściach odcinając je od ugrupowania niemieckiej 4 Armii. Padł już rozkaz zdobycia samego miasta. Ale nawet jego dwa charty będą miały ogromne trudności aby pokonać tyle kilometrów i wbić się pancernymi klinami do miasta, które na pewno w jakiś sposób jest przygotowane do obrony. Ale jak? Rozpoznanie niestety nie potrafiło odpowiedzieć na to pytanie.
Trudno. Jutro rano brygada Pokołowa ruszy na północ, a Kolesnikow będzie szedł nieco od wschodu i w odpowiednim momencie skręci na Elbing atakując go od północnego wschodu. Dwie pozostałe brygady korpusu ruszą za nimi i jak najszybciej wesprą natarcie.
Ryzyko jest ogromne, bo miasto to nie miejsce dla czołgów, ale wykorzystując zaskoczenie i pomysłowość swoich oficerów może je zdobyć.
I zamelduje towarzyszowi Wolskiemu, że Elbing został zajęty z całym swym bogactwem, zgodnie z rozkazem towarzysza Stalina. A na piersi zawiśnie gwiazda Bohatera Związku Sowieckiego.
Taak, postawi wszystko na jedną kartę i wygra!”
Kompleks szkolny w Zalewie, dzięki zakwaterowaniu w niej czerwonoarmiejców, przetrwał „wyzwolenie” w stanie prawie nienaruszonym. Ganek z którego na swoich bojców zerkał gen. Małachow, znajduje się na załączonym zdjęciu. Więcej na temat zdobycia miasta i losów niemieckiej ludności po usadowieniu się w nim Rosjan można znaleźć w monografii Dzieje Ziemi Zalewskiej. Zainteresowanym tematem polecam także artykuł W zalewskiej szkole straszy pod adresem http://www.zapiskizalewskie.republika.p ... iski8.html
1945 rok
Moderatorzy: Ewingi, Kazimierz Madela
Wróć do „Wspomnienia dawnych mieszkańców Gerswalde in Ost Preussen”
Przejdź do
- NAJCIEKAWSZE TEMATY I KOMENTARZE W SIECI
- ↳ Służba Zdrowia w Polsce
- ↳ Politycy
- ↳ Gospodarka
- ↳ Inne
- JERZWAŁDZKIE AKTUALNOŚCI
- ↳ Aktualności Forum
- ↳ Co słychać w Jerzwałdzie
- ↳ Imprezy w Jerzwałdzie i okolicy
- ↳ Kronika Jerzwałdu
- ↳ ARTYŚCI I SPORTOWCY ODWIEDZAJĄCY JERZWAŁD
- ↳ JERZWAŁD I GMINA W MEDIACH
- ↳ FUNDACJE, STOWARZYSZENIA -AKCJE CHARYTATYWNE
- AKTUALNOŚCI OGÓLNE JERZWAŁDU
- ↳ Co mnie Gryzie !
- ↳ Konkursy - Inicjatywy
- ↳ Wasze Ogólne Problemy
- ↳ Gospodarka w Gminie
- ↳ Co w Gminie słychać
- ↳ Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt w Jerzwaldzie
- Z NASZEGO MAGISTRATU
- ↳ Burmistrz
- ↳ Radni
- ↳ Sołtys
- ↳ Granty
- ↳ Inne
- JERZWAŁD - HISTORIA - LEGENDY
- ↳ JERZWAŁDZKIE WSPOMNIENIA
- ↳ Informacje Historyczne o Jerzwałdzie i Okolicy
- ↳ Odkrycia archeologiczne oraz skarby i znaleziska w okolicy Jerzwałdu
- ↳ Wojny, bitwy i potyczki w okolicy Jerzwałdu
- ↳ Leśnictwo, ludzie lasu
- ↳ Rybołówstwo w Jerzwałdzie
- ↳ Legendy Jerzwałdzkie i Pomezańskie
- ↳ Kartografia Oberlandu
- ↳ w książkach i czasopismach o naszym regionie
- ↳ Kościół Parafia
- ↳ Szkoła - Nauczyciele - Uczniowie - Bibloteka
- ↳ Poczta w Jerzwałdzie
- ↳ Straż Pożarna w Jerzwałdzie
- ↳ Sklepy w Jerzwałdzie
- ↳ Historia domu, bydynku, miejsca
- ↳ Jerzwałdzkie ulice i ich przedwojenni mieszkańcy
- ↳ Domy i budynki, których w Jerzwałdzie już nie ma
- ↳ Świetlica Wiejska w Jerzwałdzie oraz niedoszły Wiejski Dom Kultury
- ↳ Pamiatki oberlandzkie na portalach aukcyjnych
- ↳ Jarmarki Zalewskie dawniej i dziś
- ↳ Służba Zdrowia w gminie
- ↳ Ciekawe zjawiska meteorologiczne zaobserwowane o okolicach Jerzwałdu
- ↳ Gastronomia w Gminie Zalewo
- ↳ Tablice historyczne w Jerzwałdzie
- ↳ Przedsiębiorstwa i rzemiosło jerzwałdzkie dawniej i dziś
- ↳ Kultura i sztuka w Jerzwałdzie dawniej i dziś
- ↳ Tablice historyczne w Matytach
- CIEKAWE MIEJSCA W OKOLICACH JERZWAŁDU
- ↳ Miejscowości - Przysiółki
- ↳ Jeziora - Rzeczki - Kanały
- ↳ Wyspy - Półwyspy
- ↳ Pomniki przyrody
- ↳ Pomniki historyczne
- ↳ Ciekawe miejsca warte uwagi i odwiedzenia
- POSTACI ZWIĄZANE Z JERZWAŁDEM
- ↳ Zbigniew Nienacki
- ↳ Aleksander Minkowski
- ↳ Konrad Nałęcki
- ↳ Zenon Nocoń
- ↳ Jan Józef Lipski
- ↳ Grażyna Kuroń "Gaja"
- ↳ Józef Schier
- ↳ Janusz Sokołowski
- TWÓRCZOŚĆ JERZWAŁDZIAN i nie tylko
- ↳ Poezja
- ↳ Proza
- ↳ Muzyka
- ↳ Malarstwo, rzeźba, plastyka
- ↳ Teatr, Film, Fotografia
- ZDJECIA DO ROZSZYFROWANIA
- ↳ Fotografie sprzed 1945 roku
- ↳ Fotografie po 1945 roku
- GENEALOGIA
- ↳ Historie rodzinne Jerzwałdzian przed 1945 roku
- ↳ Historie rodzinne Jerzwałdzian po 1945 roku
- ↳ Cmentarze w Jerzwałdzie i okolicy
- LINKI
- ↳ Linki do ciekawych stron i blogów na każdy temat
- SPORT TURYSTYKA REKREACJA W JERZWAŁDZIE I OKOLICACH
- ↳ Turystyka wodna
- ↳ Ścieżki rowerowe
- ↳ Piesze wycieczki
- ↳ Konie
- ↳ Wędkarstwo - Myślistwo
- ↳ Proponowane formy spędzania wolnego czasu
- ↳ Baza noclegowa w Jerzwałdzie
- ↳ Sport w gminie
- ↳ Plaże i kąpieliska w Jerzwałdzie i okolicy
- ↳ Punkt Informacji Turystycznej w Zalewie
- INNE KATEGORIE
- ↳ Nasze fascynacje muzyczne i nie tylko
- ↳ Film
- ↳ Muzyka
- ↳ Kabaret
- ↳ Fotki - Obrazy
- OGŁOSZENIA
- ↳ Sprzedam - Kupię - Zamienię - Oddam
- ↳ Admininstracyjne
- ↳ POLECANE FIRMY
- ↳ Oferty sprzedaży nieruchomości w Jerzwałdzie
- ↳ nieruchomość w Jerzwałdzie kupię
- HYDE PARK
- ↳ Powitalnia
- ↳ Rekordy
- ↳ Moje Hobby
- ↳ Dowcipy
- ↳ Czy wiecie że .. ?
- ↳ Życzenia
- ↳ Humor
- ↳ Zabawa
- ↳ REGULAMIN
- ↳ Jerzwałdzkie Nekrologi
- ↳ Parafia i bieżące sprawy Kościelne
- ↳ Pożary w Jerzwałdzie
- ↳ artykuły prasowe
- ↳ na portalach
- ↳ twórczość
- ↳ o pisarzu
- ↳ ekranizacje
- ↳ imprezy
- ↳ Wywiady z pisarzem
- ↳ Fan Kluby
- ↳ Biografie
- ↳ o pisarzu
- ↳ twórczość
- ↳ wywiady z pisarzem
- ↳ artykuły prasowe
- ↳ spotkania autorskie
- ↳ Towarzystwo Miłośników Ziemi Zalewskiej
- ↳ Stowarzyszenie w Jerzwałdzie
- ↳ Inne Fundacje i Stowarzyszenia w naszej okolicy
- ↳ Polskie Fundacje i Stowarzyszenia warte polecenia
- ↳ Poradniki
- ↳ UROCZYSKO
- ↳ KURIER IŁAWSKI
- ↳ ECHO IŁAWY
- ↳ GAZETA MORĄSKA
- ↳ GAZETA OLSZTYŃSKA
- ↳ NATURA WARMII I MAZUR
- ↳ GAZETA ZALEWSKA
- ↳ POMEZANIAE
- ↳ Maurycy Gomulicki
- ↳ Apolinary Polek
- ↳ Mirosław Zbrojewicz
- ↳ Stanisław Mikulski
- ↳ Waldemar Malicki
- ↳ Maksymilian Biskupski
- ↳ Stanisław Deja
- ↳ Maciej Markiewicz
- ↳ Sebastian Wenta
- ↳ Grażyna Prokopek - Janacek
- ↳ Krzysztof Daukszewicz
- ↳ Alfons Kułakowski
- ↳ Jan Bułhak
- ↳ Z prasy lokalnej
- ↳ Jerzwałd i gmina Zalewo w prasie ogolnopolskiej
- ↳ filmy amatorskie o naszym terenie
- ↳ Jerzwałd i gmina Zalewo w telewizii
- ↳ Jerzwałd i okolice w internecie
- ↳ Filmy kręcone w Oberlandzie
- ↳ reportaże radiowe z ziemi zalewskiej
- ↳ Jerzwałd w literaturze
- ↳ Linki do stron o Jerzwałdzie i okolicy
- ↳ Blogi Fora i strony prywatne jerzwałdzian
- ↳ Nasze polaków wspomnienia z Jerzwałdu
- ↳ Wspomnienia dawnych mieszkańców Gerswalde in Ost Preussen
- ↳ Przesuniete
- ↳ książki
- ↳ sztuki teatralne
- ↳ scenariusze - ekranizacje
- ↳ reportaże, felietony
- WYSYPISKO
- ↳ Śmietnik - Kosz