Jerzwałd i okolice w księdze gospodarczej z 1578

Moderatorzy: Ewingi, Kazimierz Madela

Awatar użytkownika
mirekpiano
Posty: 1894
Rejestracja: 2010-01-13, 16:28
Kontakt:

Jerzwałd i okolice w księdze gospodarczej z 1578

Post autor: mirekpiano »

kilka dni temu przeglądając biblioteki cyfrowe znalazłem taką oto książkę:
Kaspars von Nostitz
Haushaltungsbuch des Fürstentltums Preussen 1578.


Ein Quellenbeitrag
zur politischen und Wirthschaftsgeschichte Altpreussens.

Im Auftrage
des Vereins für die Geschichte von Ost- und Westpreussen

herausgegeben von
Karl Lohmeyer.
LEIPZIG 1893
http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?i ... &lp=33&QI=
z racji tego, że napisane to jest w języku staroniemieckim, w dniu 30 listopada br przesłałem to Kazikowi Skrodzkiemu oraz Kazikowi Madeli aby podjęli próbę przetłumaczenia tego tekstu.

22. Der hoff Lixein ist nicht groß, kan auch wenig darzu gereumet werden. Nechst doran grenitzt ein wuste gut, Keiserßwalt genant, das kan man darzu schlachen; haben ungewisse hubenzall, meines erachtens nicht viI uber 30 huben; konte ein statlich gut forbrig hiengelegt werden. An diß gut Keiserswalde grenitzt wider ein wüste gut, Rotzigeshoeff genant; haben sich 2 beuer an den sehe gesasset, eben da die bressen leicht: ist besser die selben wegzusetzen, haben keine verschreibung, allein das ihnen sich dahien zu sassen. Auff diß gut wer ein schefferey zu bauen: haben nechst darbey ein gute heide, konten also alle 3 gutter zusamengeschlagen werden sam pt der schefferei. Wolte das getraide zu weit zu furen sein von Rotzigeshoffe biß gen Lixin ader Keiserswalt, so muste man auff Rotzigeshoff einen kleinen hoff bauen. Konte gleichwol die schefferey ferichen in bei den hofen, do es von nodte. Die erfarung wurdt solchs geben.


21. Ein wuste gut Contzendorff grenitzt mit dem forbrige von Preuschmargkt, hatt seher viI wiesewachs, aber seher verwachsen: sall nach diß jar ein graben ungeverlich 20 rutten lang an dem wege nach dem sehe werts Groß-Rotzig gemacht werden;
so kan das wasser seinen abzog haben und wirt uber 60 ader 70 fuder haw jerlich meher gewonnen werden. Von dar auffwerts nach dem kirchofe ist ein enger graben, den müß man eines mannes thieffer machen, so kan das wasser yon oben volgen.
I tem am graben, da die steinbrugke ist, muß auch 2 elen thieffer gemacht werden und ein brugken daruber; so volgt aber obenwerts wasser, und nachdem derselbe ort fast verwachsen, mit 100 villeicht nicht zu reumen sey, so vollt ich an dem graben,
da er am engsten ist und hohe uber hatt von beiden seiten und ein grosser stein auff dem graben leidt, einen tham schutten, die rinnen einen mall thieffor legen, den der graben itzund ist, die erden aller auß dem graben nemen, das dorinnen der stich wurde zum ablaß die lenge werts 2). Den teich mocht man ein jar 3 stohen, 150 schog karpensetzlige doreinsetzen, die karpen gen Elbing verkeuffen. Wolt man den teich ferner gebrauchen, wirt die notzung ursach geben, wo nicht so lasse man den teich liegen, so ist alles holtz trugken, das haw man abe, verbrenn' es, so hatt man ein 100 ader mher fuder haw, und halte man nort die graben wol! Will man den teich behalten, so muß man andere wiesen reumen. Mir solt es ein notzlicher teich sein, denn es sein sonsten wiesen genug zu reumen und wider im ampt.

Ostatnio zmieniony 2012-12-10, 00:12 przez mirekpiano, łącznie zmieniany 4 razy.
Kazimierz Madela
Posty: 53
Rejestracja: 2010-02-02, 11:13
Lokalizacja: Berlin

Re: Jerzwałd i okolice w księdze gospodarczej z 1578

Post autor: Kazimierz Madela »

mirekpiano pisze:kilka dni temu przeglądając biblioteki cyfrowe znalazłem taką oto książkę:
Kaspars von Nostitz
Haushaltungsbuch des Fürstentltums Preussen 1578.


z racji tego, że napisane to jest w języku staroniemieckim, w dniu 30 listopada br przesłałem to Kazikowi Skrodzkiemu oraz Kazikowi Madeli aby podjęli próbę przetłumaczenia tego tekstu.
Poniżej tłumaczenie.

Fragmenty z Księgi gospodarczej Księstwa Pruskiego z 1578 r. (Haushaltungsbuch des Fürstentltums Preussen 1578 r.) dotyczące okolic Jerzwałdu.


Majątek Lixein (Likszany) nie jest duży i nie można tam wiele przedsięwziąć. Bezpośrednio z nim graniczą opuszczone dobra ziemskie o nazwie Keiserßwalt (Jerzwałd), które można przyłączyć do Lixein (Likszany). Nie jest pewne, jaką one mają wspólnie powierzchnię , moim zdaniem nie jest tego więcej niż 30 łanów (504 ha): można byłoby tam założyć państwowy folwark. Z dobrami Keiserswalde (Jerzwałd) graniczy majątek o nazwie Rotzigeshoeff (Rucewo), osiedliło się w nim dwóch gospodarzy nad jeziorem, w którym łowią leszcze. Byłoby lepiej wydalić ich stamtąd, ponieważ nie posiadają aktów własności i osiedlili się tam samowolnie. Na tych ziemiach trzeba założyc owczarnię, gdyż w pobliżu są dobre pola na pastwiska. Można zatem połączyć wszystkie trzy majątki wraz z ową owczarnią. Jeśli zboża nie chciałoby się wozić za daleko z Rotzigeshoeff (Rucewo) do Lixein (Likszany) albo Keiserßwalt (Jerzwałd), to na Rotzigeshoeff (Rucewo) trzeba zbudować gospodarstwo i jednocześnie ową owczarnię w miejscu, gdzie to najlepiej pasuje. Na tych terenach istnieje doświadczene w hodowli owiec.
Na opuszczonych dobrach ziemskich Contzendorff (Witoszewo), graniczących z folwarkiem Preuschmargkt (Przezmark), znajduje się wiele łąk uprawnych, ale mocno już zdziczałych. Przy drodze prowadzącej do Jeziora Groß-Rotzig (Rucewo Duże) należy w przyszłym roku wykopać rów o długości około 20 rutten (92 m). Dzięki niemu woda z łąk będzie mogła odpływać i rocznie uzyska się stamtąd dodatkowo od 60 do 70 furmanek siana. Z tych łąk prowadzi pod górę wąski rów w kierunku cmentarza, który musi być pogłębiony na wysokość człowieka, co pozwoli wodzie odpływać z łąki. W jednym miejscu tego rowu, tam gdzie jest kamienny mostek, trzeba ten rów pogłębić o jeszcze 2 ellen (około 1m) i most nad nim postawić. Teraz woda spływa tam w odwrotnym kierunku, z tego powodu miejsce to jest całkiem zarośnięte i nie wydaje się możliwe jego uporządkowania nawet za sumę 100 Marek. Dlatego chciałbym przegrodzić ten rów w najwęższym miejscu, gdzie ma on wysokie brzegi z obu stron i wielki kamień w środku, jeszcze jeden tam wrzucić i położyć głębiej rynny odpływowe. Wtedy z rowu wybrać całą ziemię i zrobić z niego rybny staw hodowlany. Staw można wykorzystać jeden rok, wpuścić do niego narybek karpia, a później dorosłe osobniki sprzedać w Elbing (Elbląg). Jeśli chciałoby się ten staw dalej użytkować do hodowli ryb, trzeba to gospodarczo uzasadnić, w przeciwnym przypadku porzucić. Wtedy można tam pozyskiwać drzewo, ale wówczas nie będzie tam trawy, ale gdy spali się drzewa, uzyska się 100 albo więcej furmanek siana. Jeśli staw miałby być zachowany, to siano trzeba pozyskiwać na innej łące. Rybny staw zdaje mi się korzystniejszy, gdyż wokoło jest wystarczająco dużo łąk do pozyskiwania trawy.

W wolnym tłumaczeniu.

Kazimierz Madela
Ostatnio zmieniony 2012-12-09, 16:27 przez Kazimierz Madela, łącznie zmieniany 3 razy.
Awatar użytkownika
mirekpiano
Posty: 1894
Rejestracja: 2010-01-13, 16:28
Kontakt:

Post autor: mirekpiano »

Ciekawe czy te plany założenia owczarni i stawów rybnych w późniejszych czasach zostały zrealizowane?
Dokument został spisany w roku 1578, w czasach kiedy jedyną osadą na tych terenach były Lixein (Likszany) i tylko ta osada widnieje na mapach z XVI-XVII wieku.
Jerzwałd w dokumencie Kaspars von Nostitza z 1578 występuje jako opuszczone dobra ziemskie, podobnie z resztą jaki dobra witoszewskie i rucewskie.
Nasuwa się w tym miejscu pytanie.Co spowodowało utrzymanie ciągłości osadnictwa na terenie Likszan od czasów krzyżackich aż do czasów nam współczesnych?
Czy tylko dogodne położenie nad jeziorem obfitym w ryby oraz urodzajną glebę? Warto byłoby zastanowić się dlaczego pozostałe wsie( Jerzwałd, Rucewo, Witoszewo ) zostały wyludnione.
Awatar użytkownika
mirekpiano
Posty: 1894
Rejestracja: 2010-01-13, 16:28
Kontakt:

Post autor: mirekpiano »

O samym Kaspar von Nostitz
poczytać można na stronie:

http://www.rambow.de/kaspar-von-nostitz.html?lang=pl

w tekście sporo wiadomości o miejscowości Dollstedt
mam pytanie co to jest za miejscowość?
Kazimierz Madela
Posty: 53
Rejestracja: 2010-02-02, 11:13
Lokalizacja: Berlin

Post autor: Kazimierz Madela »

mirekpiano pisze:O samym Kaspar von Nostitz
poczytać można na stronie:

http://www.rambow.de/kaspar-von-nostitz.html?lang=pl

w tekście sporo wiadomości o miejscowości Dollstedt
mam pytanie co to jest za miejscowość?
Początkowo była wieś Dollstädt, potem Alt Dollstädt i Neu Dollstädt - obecnie Stare Dolno i Nowe Dolno w Powiecie Pasłęckim
Gość

Post autor: Gość »

Obrazek



(Neu Dollstädt) Nowe Dolno dom podcieniowy, istnieje do dziś .

Późną jesienią tego roku byłem w Starym Dolnie , ze staroci i ciekawostek to tylko ruiny starego wiaduktu kolejowego. Szkoda,że nie zabrałem z sobą sprzętu do fotografowania.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Informacje Historyczne o Jerzwałdzie i Okolicy”